Oblicza terapii widzenia – kto i kiedy jest potrzebny?

Prowadząc optometryczną terapię widzenia mam możliwość pracy z wieloma pacjentami i ich rodzicami. Często z naszych rozmów wynika, że trafiają do mnie przez pewien przypadek. Szukają w internecie terapii widzenia, ponieważ ich dziecko ma niedowidzenie, zeza lub jest słabowidzące. Trafiają na stronę internetową gabinetu i przyjeżdżają.

Najczęściej żaden z Rodziców nie zastanawia się, czy potrzebuje optometrysty czy innego specjalisty. Oni potrzebują terapii dla swoich dzieci. Nie wchodzą w szczegóły kto jest kim. Często dopiero podczas wywiadu dowiadują się ode mnie o możliwościach optometrysty i możliwościach innych specjalistów. Zdarza się, że po prostu muszę ich przekierować do innego gabinetu, ponieważ w nim uzyskają bardziej adekwatną pomoc.

Oblicza terapii widzenia – kto i kiedy jest potrzebny?

Szeroko zdefiniowaną terapią wzroku zajmuje się w Polsce kilka zawodów: optometrysta, ortoptysta, rehabilitant wzroku, tyflopedagog, nauczyciel orientacji przestrzennej. Są one bliskie sobie, ze względu na charakter pracy – zajmują się ulepszaniem funkcji wzrokowych człowieka. Jednak przyglądając się bliżej każdemu z osobna widzimy, że każdy z nich pełni inną rolę i jest skierowany do innej grupy pacjentów.

Czym różnią się przedstawiciele zawodów, które zajmują się terapią wzroku, terapią widzenia lub inaczej mówiąc rehabilitacją?

Tyflopedagog

Tyflopedagog zajmuje się edukacją osób niewidomych lub słabowidzących. Pomoże w adaptacji otoczenia (np. domu), materiałów edukacyjnych, komputera do możliwości wzrokowych każdego pacjenta. W zakresie jego obowiązków jest również rehabilitacja układu wzrokowego.

Pacjentami lub podopiecznymi tyflopedagogów są osoby niewidome i słabowidzące, które utraciły możliwości widzenia we wczesnym etapie rozwoju oraz osoby, które straciły wzrok całkowicie lub w części w wyniku urazów, chorób lub z przyczyn fizjologicznych.

Terapia prowadzona przez tyflopedagoga opiera się na rozwijaniu lub utrzymaniu posiadanych możliwości wzrokowych pacjentów w zakresie podstawowych czynności wzrokowych. Rodzice razem z tyflopedagogiem dobiorą odpowiednie pomoce (optyczne lub nieoptyczne) wspomagające rozwój widzenia i edukację.

Tyflopedagog to przede wszystkim nauczyciel. Będzie towarzyszył małym pacjentom w procesie uczenia się, pomoże zaadaptować książki, programy komputerowe, sprzęt elektroniczny, odpowiednio zmodyfikuje podstawę programową do możliwości wzrokowych każdego pacjenta. Tyflopedagog wprowadza w świat, wspiera w każdej dziedzinie życia. Więcej na temat pracy Tyflopedagoga możecie się dowiedzieć z wywiadu z Anną Bester.

Nauczyciel orientacji przestrzennej

Nauczyciel orientacji przestrzennej to osoba, która uczy osoby niewidome, ociemniałe lub słabowidzące samodzielnego i bezpiecznego poruszania się w domu, na ulicy, w miejscach publicznych. Cały proces rozłożony jest w czasie i może trwać nawet kilka lat. Każda osoba w zależności od stopnia upośledzenia widzenia, wieku i indywidualnych możliwości ma dobierany plan pracy, który opanowuje z pomocą nauczyciela. Celem tych zajęć jest osiągnięcie jak największej niezależności osoby niewidomej lub słabowidzącej.

Rehabilitant widzenia

Chcąc stymulować, rehabilitować, ćwiczyć i rozwijać widzenie dzieci słabowidzących udamy się do rehabilitanta wzroku. Ten specjalista dokona funkcjonalnej oceny widzenia naszego dziecka: określi ostrość widzenia do dali i bliży, sprawdzi pole widzenia, wrażliwość na kontrast, rozpoznawanie barw czy możliwość widzenia obuocznego. To nie są identyczne badania, które znamy z badania okulistycznego, chociaż bardzo podobne. W badaniu funkcjonalnym określamy szereg praktycznych informacji, które pomogą terapeucie zaplanować pracę z dzieckiem.

Rehabilitacja widzenia ma na celu stymulację widzenia, będzie pobudzała do patrzenia. Terapia pomoże rozwinąć ruchy oczu, fiksację, percepcję i pamięć wzrokową. Zajęcia zawsze są dostosowane do wieku, zaburzenia i możliwości dziecka. Jakiś czas temu również przeprowadziliśmy rozmowę z rehabilitantką wzroku Katarzyną Królikowską, którą możecie sobie przypomnieć TU.

Ortoptysta

Ortoptysta to specjalista, który diagnozuje i ćwiczy zaburzenia widzenia obuocznego: zezowanie (jawne i ukryte), niedowidzenie (leniwe oko), zaburzenia układu wergencyjno-akomodacyjnego. Jego praca skupiona jest przede wszystkim na „prostowaniu” widzenia (ortho – łac.prosty). Ortoptysta poprzez szereg badań określi czy oczy poprawnie współpracują, czy widzenie obuoczne jest zaburzone i w jakim stopniu. Określi rodzaj zezowania czy stopień niedowidzenia. Zaplanuje i przeprowadzi ćwiczenia wzrokowe (ortoptyczne, pleoptycze) zarówno w gabinecie jak i poprowadzi rodziców w terapii domowej. Jego zadaniem jest również przygotowanie do zabiegu usuwającego zeza i rehabilitacji po operacji. Więcej na temat tej specjalizacji opisaliśmy w wywiadzie z Beatą Kącicką – ortoptystą i tyflopedagogiem.

Optometrysta

Optometrysta przede wszystkim koryguje widzenie poprzez dobór okularów lub soczewek kontaktowych oraz diagnozuje zaburzenia widzenia obuocznego. Specjalizacją optometrii jest prowadzenie terapii widzenia. Ma ona ten sam cel jak ćwiczenia ortoptysty, różni się ona metodami. Optometrysta ćwiczy z dziećmi oraz z osobami dorosłymi. Optometryczna terapia widzenia pomaga zlikwidować lub zmniejszyć zaburzenia układu wzrokowego takie jak: zez (jawny, ukryty), niedowidzenie, problemy z akomodacją, wergencją lub ruchami oczu. Ma również zastosowanie u osób, które uległy różnego rodzaju wypadkom lub urazom. Osoby słabowidzące mogą szukać u optometrysty pomocy przede wszystkim w zakresie doboru pomocy optycznych pomagających w codziennym funkcjonowaniu. Zachęcam Was również do przeczytania wywiadu z Małgorzatą Orkisz – optometrystą, z którego dowiedzie się więcej na temat tej specjalizacji.

Kilku specjalistów, różne specjalizacje.

Przeszliśmy przez krótką charakteryzację zawodów zajmujących się terapią widzenia. Z doświadczenia wiem, że bardzo często specjaliści posiadają dwie, trzy wyżej wymienione specjalizacje. Dzięki posiadanej wiedzy i doświadczeniu mogą jeszcze lepiej i w sposób kompleksowy pomagać swoim pacjentom. Najważniejsze jest to, żeby pamiętać, że praca każdego z nich się nie wyklucza, a uzupełnia. Warto otwarcie rozmawiać o możliwościach każdej z terapii i wychodzić naprzeciw oczekiwaniom pacjentów indywidualnie.

Więcej na temat terapii widzenia możecie się dowiedzieć z książki “W służbie oczom”, którą miałam przyjemność współtworzyć. Publikacja przygotowana jest zarówno dla rodziców, którzy szukają pomocy dla swoich dzieci, nauczycieli, którzy chcieliby się dowiedzieć jak wyglądają różne terapie wzroku jak i dla specjalistów, którzy chcieliby poznać specyfikę innych zawodów zajmujących się terapią widzenia.

W książce “W służbie oczom” przeczytasz:

• kto i jaką terapią wzroku się zajmuje!
• jakiego rodzaju terapii potrzebujesz ty lub twoje dziecko!
• jakie możliwości niesie wykonywanie zawodów związanych z widzeniem!
• poznasz pracę specjalistów “od środka”!
• przeczytasz o ich pasji, trudnościach, zmianach.
• jak wygląda współpraca między terapeutami i Rodzicami!
• czego potrzeba, żeby terapia była skuteczna!

“W służbie oczom” – 9 autorów – 9 historii – 9 misji.