Hamowanie krótkowzroczności

Krótkowzroczność (fachowo zwana miopią, a potocznie bliskowzrocznością) u dzieci jest coraz bardziej powszechną chorobą oczu. Do 2050 roku około 50-54% światowej populacji będzie miała krótkowzroczność.   

Miopia to wada wzroku polegająca na wyraźnym widzeniu przedmiotów znajdujących się blisko, a nieostrym tych znajdujących się nieco dalej. 

Stopnie krótkowzroczności

Nasilenie (wielkość) krótkowzroczności określamy w dioptriach ze znakiem minus (-). Wyróżniamy następujące jej stopnie:

1. Niska – do -3,0 D. Niekiedy określa się ją mianem krótkowzroczności szkolnej, gdyż zwykle pojawia się w dzieciństwie i ujawnia wieku szkolnym. Z czasem narasta, by osiągnąć maksymalną wartość (ok. -3,0 D) około 16-20. roku życia.
2. Średnia – od -3,0 D do -8,0 D.
3. Wysoka – poniżej -8,0 D. Zazwyczaj pojawia się już w bardzo wczesnym dzieciństwie lub nawet wieku niemowlęcym, a w ciągu życia rozwija się w takim stopniu, że czasem osiąga wartość znacznie przekraczającą -8,0 D. Wysoka krótkowzroczność powoduje również zmiany zwyrodnieniowe w oku i grozi wystąpieniem różnych powikłań, łącznie z ryzykiem utraty wzroku.

W literaturze medycznej możemy odnaleźć podział krótkowzroczności ze względu na przyczyny:

• Osiowa – spowodowana zbyt długą gałką oczną;
• Krzywiznowa/soczewkowa – powodowana nadmiernie wypukłymi elementami optycznymi oka (soczewką lub rogówką);
• Refrakcyjna – spowodowana zbyt wysokim współczynnikiem załamania światła w soczewce oka, który może być wynikiem np. rozwijającej się cukrzycy lub zaćmy;
• Rogówkowa – powodowana zbytnią kulistością rogówki, występuje rzadko;
• Mieszana – powodowana więcej niż jednym z powyższych czynników.

Krótkowzroczność najczęściej rozpoczyna się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania (mniej więcej do 25. roku życia). W późniejszym wieku, krótkowzroczność ma nikłe szanse na pojawienie się. Jeżeli pacjent w wieku dorosłym narzeka na pogorszenie się wzroku, to najprawdopodobniej ma na to wpływ inny czynnik niż krótkowzroczność . 

Konsekwencje krótkowzroczności

Pisząc o krótkowzroczności musimy przyjrzeć się konsekwencjom, które niesie ta wada wzroku. Wyróżniłabym konsekwencje „miękkie”, takie jak: aspekt emocjonalny, ekonomiczny, edukacyjny i społeczny; oraz „twarde” – medyczne, które bezpośrednio mogą prowadzić do  jaskry, zwyrodnienia plamki żółtej, odwarstwienia siatkówki czy zaćmy. 

Wczytując się dalej w podstawowe informacje dotyczące miopii znajdziemy informacje dotyczące przyczyn powstawania krótkowzroczności. Niestety krótkowzroczność najczęściej nie jest spowodowana tylko jednym czynnikiem. Powstanie i pogłębianie się tej wady wzroku jest złożone i wieloczynnikowe. 

Przyczyny krótkowzroczności

– nieprawidłowa budowa gałki ocznej (zbyt długa gałka oczna lub zbyt wypukłe elementy optyczne);

– nadmierna ilość czasu pracy i zabawy z bliskich odległości, w stosunku do zabawy i czasu spędzonego na zewnątrz; 

– nadmierna siła (rogówki lub soczewki) załamująca światło;

– negatywne czynniki środowiskowe;

– czynniki genetyczne (dziedziczona jedno- lub wielogenowo, autosomalnie dominująco lub recesywnie)

– spazm akomodacji;

– nieodpowiednia dieta

Hamowanie krótkowzroczności – PAMIĘTAJ!!!

Kontrola progresji krótkowzroczności

Poza profesjonalnym badaniem wzroku i dobrze dobraną korekcją krótkowzroczności możemy wprowadzić dodatkowe metody kontrolowania progresji miopii. W ostatnich latach pojawiło się sporo opcji, które można zaproponować pacjentom i ich rodzicom. 

Ruch na świeżym powietrzu

Przynajmniej 2-3-godzinne przebywanie i ruch na świeżym powietrzu dziennie, znacząco spowalniają progresję krótkowzroczności. Ekspozycja na światło słoneczne (dzienne) i produkcja dopaminy (która wpływa na wzrost gałki ocznej) wpływają na spowolnienie progresji krótkowzroczności. Zabawa na zewnątrz także rozluźnia akomodację (wcześniej napinaną podczas nauki czy czasu spędzonego przed ekranem telefonu czy komputera).  Codzienny spacer czy zabawa jest najlepszym (i najtańszym) sposobem na ochronę przed zbyt szybkim pojawieniem się krótkowzroczności oraz jej pogłębianiu się. 

Miękkie multifokalne soczewki kontaktowe  

Zastosowanie soczewek kontaktowych multifokalnych (wieloogniskowych) spowalnia progresję krótkowzroczności. Soczewki multifokalne lepiej hamują przyrost krótkowzroczności niż jednoogniskowe okulary i soczewki kontaktowe.  

Ćwiczenia oczu – terapia widzenia

Duże znaczenie na postępowanie krótkowzroczności ma sprawność akomodacji oka. Bardzo często pacjenci mają nadmiernie napiętą akomodację (skurcz akomodacji) przez co widzą nieostry obraz z daleka (mimo poprawnej korekcji okularowej). Ćwiczenia rozluźniające akomodację oraz ćwiczenia relaksacyjne (w warunkach gabinetowych i domowych) rozluźniają akomodację i usprawnią pracę soczewki oka dając pacjentowi możliwość komfortowego widzenia. 

Farmakologiczne hamowanie przyrostu krótkowzroczności – stosowanie kropli Atropinum w stężeniu 0,01%. 

Krople należy stosować nieprzerwanie przez okres min. 2 lat i regularnie co 4-6 miesięcy wykonywać badania kontrolujące wartość krótkowzroczności. Badania wykazują widoczną różnicę w zatrzymaniu postępowania krótkowzroczności przy regularnym podawaniu atropiny. Innym obecnie badanym pod tym kątem środkiem farmakologicznym jest pirenzepina.

Ortokeratologia – soczewki kontaktowe na noc

Pacjent zakłada na noc indywidualnie dobrane soczewki kontaktowe twarde. Modelują one kształt rogówki i filmu łzowego powodując efekt przejściowy redukcji wady wzroku w ciągu dnia. 

Okulary z soczewkami spowalniającymi progresję krótkowzroczności

W ostatnich latach producenci soczewek okularowych prześcigają się w produkcji soczewek okularowych przeznaczonych do kontroli krótkowzroczności. Soczewki składają się z dwóch obszarów: optycznej strefy korekcji, znajdującej się w centrum soczewki, która zapewnia najlepszą skorygowaną ostrość wzroku oraz terapeutycznej strefy optycznej, strukturą przypominającej plaster miodu, składającej się z ok. 400 mikrosegmentów rozogniskowania. Każdy z mikrosegmentów powoduje krótkowzroczne rozogniskowanie w peryferyjnych częściach siatkówki, dzięki czemu oko nie jest stymulowane do szybszego wzrostu i w konsekwencji rozwój krótkowzroczności jest wolniejszy.

Bibliografia:

• Holden BA, Fricke TR, Wilson DA, Jong M, Naidoo KS, Sankaridurg P, Wong TY, Naduvilath TJ, Resnikoff S. Global prevalence of myopia and high myopia and temporal trends from 2000 through 2050. Ophthalmology. 2016;123(5):1036–42
• The impact of myopia and high myopia: report of the Joint World Health Organization–Brien Holden Vision Institute Global Scientific Meeting on Myopia, University of New South Wales, Sydney, Australia, 16–18 March 2015. Geneva: World Health Organization; 2017. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
• Morgan I.G., French A.N., Ashby R.S., Guo X., Ding X., He M., Rose K.A. The epidemics of myopia: Aetiology and prevention. Prog Retin Eye Res. 2018 Jan; 62: 134-149. doi: 10.1016/j.preteyeres.2017.09.004. Epub 2017 Sep 23. PMID: 28951126.
• Holden B.A., Fricke T.R., Wilson D.A., Jong M., Naidoo K.S., Sankaridurg P., Wong T.Y., Naduvilath T.J., Resnikoff S. Global Prevalence of Myopia and High Myopia and Temporal Trends from 2000 through 2050. Ophthalmology. 2016 May; 123(5): 1036-42. doi: 10.1016/j.ophtha.2016.01.006. Epub 2016 Feb 11. PMID: 26875007.
• Saw S.M., Matsumura S., Hoang Q.V. Prevention and Management of Myopia and Myopic Pathology. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2019 Feb 1; 60(2): 488-499. doi: 10.1167/iovs.18-25221. PMID: 30707221.
• Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
• http://www.myopiaprevention.org/
• http://www.grhardwick.co.uk/myopia-progression.html
• http://www.refractiveeyecare.com/2012/11/the-case-for-myopia-control-now/