Badanie oraz leczenie zaburzeń akomodacji

Dlaczego diagnoza powinna być przeprowadzona w sposób kompleksowy?

Aby trafnie postawić diagnozę i dobrać odpowiedni sposób leczenia, konieczna jest pełna wielospecjalistyczna diagnoza. Pierwszy krok to badanie okulistyczne. Bywa tak, że kiedy diagnoza ortoptyczna ujawnia pewne nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu wzrokowego, słyszę od rodziców: „Przecież okulista mówił, że oczy są zdrowe”. Warto pamiętać, że diagnoza okulistyczna i ortoptyczna czy optometryczna obejmuje inne obszary. Badanie okulistyczne potwierdza kilka bardzo ważnych rzeczy, na przykład, że dziecko nie ma wady refrakcji, że struktury gałki ocznej są prawidłowo rozwinięte oraz że nie występują żadne choroby oka. To istotna część informacji, jakie musimy poznać na temat oczu naszego szkraba. Są jednak jeszcze inne funkcje wzrokowe kluczowe dla jakości funkcjonowania dziecka w życiu codziennym i szkolnym, których badaniem zajmuje się optometrysta i ortoptysta. Taki specjalista sprawdzi ruchy oczu, ruchy wergencyjne, występowanie zeza ukrytego oraz jawnego, zbada, jak funkcjonuje każdy z trzech stopni widzenia obuocznego oraz sprawdzi, jak działają parametry akomodacji, to jest: sprawność akomodacji, stabilność akomodacji, odpowiedź akomodacji, amplituda akomodacji i punkt bliski akomodacji (PBA). Optometrysta ponadto zbada pacjenta pod kontem ewentualnych wad refrakcji.

Moje dziecko nigdy nie wspominało, że widzi niewyraźnie.

Dzieci, które mają wadę wzroku lub inne zaburzenia funkcji wzrokowych, często w ogóle nie zgłaszają dyskomfortu widzenia. Dlaczego tak się dzieje? Po pierwsze nie mają porównania i nie wiedzą, że można widzieć inaczej. Po drugie mają małą świadomość siebie i swojego ciała.

Diagnoza wykazała zaburzenia akomodacji. Co to znaczy?

Akomodacja, czyli nastawność oka, to proces, dzięki któremu moc układu optycznego gałki ocznej dostraja się do odległości, na jaką patrzymy. Dzięki sprawnej akomodacji możemy spoglądać na zmianę blisko i daleko i nadal widzieć wyraźnie. Akomodacja jednak nie zawsze działa sprawnie. Wtedy podczas spoglądania na różne odległości obraz się rozmazuje.

Jaka jest przyczyna zaburzeń akomodacji?

Przyczyn może być wiele. Mogą to być przyczyny chorobowe (w obrębie oka, zmiany nowotworowe, choroby wirusowe, choroby ogólnoustrojowe, uszkodzenia mózgu) oraz niechorobowe. Do przyczyn niechorobowych należą: przemęczenie, stres, obniżony nastrój prowadzący do depresji, nadmierna ilość pracy wzrokowej, szczególnie z bliska, nieprzestrzeganie higieny pracy oczu, alkohol, marihuana i inne środki pobudzające.

Jak zaburzona akomodacja może wpływać na funkcjonowanie dziecka?

Pracę akomodacji mogą zaburzać traumy, stres, choroby. Natomiast zaburzona akomodacja zaburza cały układ wzrokowy i skutecznie uniemożliwia pracę wyższych funkcji wzrokowych. Wpływa bezpośrednio na pracę funkcji percepcyjnych, poznawczych i wykonawczych. W praktyce jej zaburzenia przekładają się na:

• słabą naukę i zapamiętywanie,
• niezrozumienie czytanego tekstu,
• słabą pamięć wzrokową,
• wolne podejmowanie decyzji,
• niską produktywność,
• szybką męczliwość podczas pracy i nauki.

Niska wydajność pracy zniechęci każdego. Z czasem zaległości narastają, a problemy nawarstwiają się. Obserwuje się tendencję wzrostową, jeśli chodzi o ilość osób z problemami akomodacji. Sprzyja temu tempo życia, stres, ilość zadań i obowiązków, czas spędzany przed ekranami. Nasze oko naturalnie jest stworzone do patrzenia w dal, dobrze czuje się wśród zieleni. Tymczasem dzieci i młodzież niejednokrotnie więcej czasu spędzają statycznie przy monitorach niż podczas ruchu na świeżym powietrzu.

Jakie działania podejmuje się, gdy dziecko ma zdiagnozowane problemy ze sprawnością akomodacji?

Sprawność akomodacji można ćwiczyć w domu według ścisłych zaleceń specjalisty poprzez naprzemienne napinanie i rozluźnianie akomodacji. Dotychczas najczęściej wykorzystywano do tego Tablice Harta. Jednak praca z nimi nie jest na tyle atrakcyjna, by motywować dziecko do systematycznych, codziennych ćwiczeń. Dla swoich pacjentów tworzyłam specjalne zadania, które miały ciekawą, zabawową formę. Zauważyłam, że w ten sposób dzieci chętniej podejmowały ćwiczenia. Postanowiłam więc zebrać wszystkie zadania i stworzyłam pakiet Ćwiczeń Misia Okulisia, które usprawniają akomodację, percepcję i pamięć wzrokową. Dzięki Ćwiczeniom Misia Okulisia poprawiamy warunki do uczenia się dzieci i młodzieży.

Ćwiczenia Misia Okulisia – ćwiczenia akomodacji, percepcji i pamięci wzrokowej to zbiór 30 ciekawych zadań. Ćwiczenia dedykowane są dzieciom od 5 roku życia. Jedno zadanie zawarte jest na dwóch kartach A i B. Jedna z nich jest przeznaczona do umieszczenia w odległości 5 m od dziecka, drugą kładziemy na stoliku przed nim. Zadanie polega na dekodowaniu, odczytywaniu współrzędnych w dali i nanoszeniu ich na karty w bliży. Atrakcyjność i różnorodność zadań zachęcają dziecko do systematycznej pracy, która usprawniania akomodację, percepcję, pamięć wzrokową, a więc funkcje przydatne dziecku w procesie uczenia się. Ponadto na kartach, dzięki Misiowi Okulisiowi, promowane są zdrowe nawyki sprzyjające higienie pracy oczu.

Czy Ćwiczenia Misia Okulisia można wykorzystać też w inny sposób?

Oczywiście! Po pierwsze karty świetnie nadają się do ćwiczeń antysupresyjnych. Na kartę przeznaczoną do dali należy nałożyć maskę antysupresyjną i umieścić ją w odległości 5 m lub odległościach pośrednich, dostosowanych do możliwości i potrzeb danego dziecka. Praca odbywa się wówczas w okularach czerwono-zielonych (maska antysupresyjna wraz z okularami jest oddzielnym zestawem dostępnym na stronie www.sklep.cwiczeoko.pl).

Po drugie karty z powodzeniem mogą zostać wykorzystane także podczas zajęć pedagogicznych mających na celu usprawnienie orientacji kierunkowej, uwagi i pamięci słuchowej krótkotrwałej. Terapeuta kładzie przed dzieckiem kartę do uzupełniania i dyktuje współrzędne z karty przeznaczonej do dali.

Serdecznie polecam Ćwiczenia Misia Okulisia ortoptystom, optometrystom, terapeutom widzenia oraz pedagogom.

Opracowała: Katarzyna Chachaj

„Ćwiczenia Misia Okulisia” to zbiór ciekawych zadań dla dzieci, których głównym celem jest poprawa sprawności akomodacji. Zestaw zawiera 30 różnych zadań o trzech poziomach trudności:

I Easy – dedykowany dzieciom od 5 roku życia (karty 1AB–6AB),

II Medium – dedykowany dzieciom od 6 roku życia (karty 7AB–16AB),

III Hard – dedykowany dzieciom od 7 roku życia (karty 17AB–30AB).

Do każdego ćwiczenia przypisane są dwie karty: A oraz B, z czego jedną kartę należy umieścić w odległości 5 m od dziecka, a drugą położyć na stoliku. Zadaniem ćwiczącego jest spoglądanie na kartę znajdującą się w dali wzrokowej i nanoszenie kodów/współrzędnych za pomocą ołówka lub kredki na kartę znajdującą się na stoliku. Każde ćwiczenie jest opisane szczegółową instrukcją. Karty, dzięki swojej atrakcyjnej, urozmaiconej formie, zachęcają dziecko do systematycznej pracy. Dziecku łatwiej codziennie ćwiczyć sprawność akomodacji, ponieważ jest ciekawe rozwiązania, efektu końcowego wypełnionej karty, a samo ćwiczenie przybiera formę zabawy i nie jest monotonne. Ponadto na kartach, dzięki Misiowi Okulisiowi, promowane są zdrowe nawyki sprzyjające higienie pracy oczu.

Karty można wykorzystać także do ćwiczeń antysupresyjnych. Na kartę B należy nałożyć maskę antysupresyjną i umieścić ją w odległości 5 m lub odległościach pośrednich, dostosowanych do możliwości i potrzeb danego dziecka. Praca odbywa się wówczas w okularach czerwono-zielonych (maska antysupresyjna wraz z okularami jest oddzielnym zestawem dostępnym na stronie www.sklep.cwiczeoko.pl).

Karty z powodzeniem mogą zostać wykorzystane także podczas zajęć pedagogicznych mających usprawniać orientację kierunkową, uwagę i pamięć słuchową krótkotrwałą. Terapeuta kładzie przed dzieckiem kartę A i dyktuje współrzędne z karty B. Do takich zabaw można wykorzystać ćwiczenia 1AB–12AB oraz 17AB–26AB.