Problemy z widzeniem a dysleksja

Podczas nauki, czytania i pisania wykorzystujemy cały układ wzrokowy. Najpierw musimy widzieć wyraźnie (brak wady wzroku lub odpowiednia korekcja) oraz odpowiednio ustawiać ostrość obrazu na siatkówce (adekwatna odpowiedź akomodacji). Żeby widzieć cały tekst, potrzebne są adekwatne ruchy oczu oraz stabilna fiksacja. Kolejnym warunkiem koniecznym jest odpowiednie ustawienie oczu, czyli brak zeza jawnego czy ukrytego oraz stabilność widzenia obuocznego. W omówionych warunkach powstaje ostry i stabilny obraz na siatkówce, który natychmiast jest przetwarzany i przekazywany do wyższych ośrodków wzrokowych. Zaczyna się proces analizy i syntezy widzianego tekstu, a następnie łączenie poznanych słów, definicji i całej wiedzy z dotychczas posiadaną dzięki pamięci wzrokowej i całemu procesowi uczenia się. 

Czytając czy pisząc, oczy cały czas odbierają obraz na poziomie gałki ocznej i przetwarzają go na poziomie kory wzrokowej. Dlatego każdy element procesu widzenia powinien działać sprawnie, współpracując z innymi. Musimy mieć świadomość, że niepoprawna praca akomodacji, niestabilność obuoczna, zez ukryty czy inne zaburzenie sprawi, że inne funkcje wzrokowe będą „chciały” skompensować brak, np. nieskorygowana nadwzroczność napina dodatkowo akomodację, zez ukryty będzie kompensowany przez rezerwy konwergencji fuzyjnej, których w sytuacji zmęczenia czy stresu może nie wystarczyć, by utrzymać komfortowe czytanie. 

Problemy z widzeniem a dysleksja – zaburzenia, trudności

Zaburzenie każdej funkcji wzrokowej (od gałki ocznej, przez drogę wzrokową, do kory wzrokowej) będzie miało wpływ na proces nauki, czytania i pisania. Te trudności przynoszą konkretne objawy, które w efekcie końcowym spowodują, że dziecko, nastolatek lub osoba dorosła będzie mieć problemy z czytaniem, zapamiętywaniem, rozumieniem, pisaniem. Będzie robić błędy, czytać wolniej, bez lub z mniejszym zrozumieniem. Dodatkowo pojawi się niechęć, złość, apatia, senność, niższe poczucie własnej wartości. Dlatego tak ważne jest, żeby najpóźniej w wieku czterech lat dziecko przeszło pełne badanie okulistyczne i optometryczne. Niewykryte problemy wzrokowe – od wad wzroku po nieprawidłowe ustawienie oczu – prędzej czy później ujawnią się, niosąc ze sobą trudności szkolne. 

Nie da się ukryć, że wiele objawów związanych z trudnościami wzrokowymi jest podobnych do objawów dysleksji. To jest konkretny powód, żeby kompleksowo badać dzieci pod kątem widzenia. Diagnozując dysleksję, musimy być pewni, że problemy związane ze wzrokiem są skorygowane (wady wzroku) lub wyprowadzone przez terapię widzenia (zez ukryty, niedowidzenie, zaburzenia akomodacji ruchów oczu czy zaburzenia przetwarzania wzrokowego) lub niekiedy zabieg operacyjny (niektóre przypadki zeza jawnego). Może się okazać, że po wykonaniu odpowiedniej terapii lub korekcji uczeń nadrabia zaległości szkolne, zaczyna lepiej czytać i uczyć się. Oczywiście, dysleksja i zaburzenia widzenia mogą współwystępować, dlatego wnikliwa diagnoza w każdym z tych kierunków jest konieczna. 

Ze względu na podobieństwo objawów dysleksji do zaburzeń widzenia pojawiło się pojęcie optodysleksji, czyli trudności w nauce spowodowanych problemami z widzeniem. Jednak w odróżnieniu od dysleksji poprzez korekcję i terapię widzenia możemy pomóc dziecku i zniwelować problemy, jakie powstały w wyniku zaburzeń widzenia. Podkreślę raz jeszcze: w celu odróżnienia, czy dziecko ma dysleksję, czy optodysleksję, należy przeprowadzić wnikliwą diagnostykę różnicową. 

Musimy też zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt, który łączy dysleksję z zaburzeniami widzenia. Część z nich występuje zdecydowanie częściej u osób dyslektycznych niż w grupach kontrolnych. Naukowcy od wielu lat zadają sobie pytanie o to, dlaczego w części społeczeństwa pojawia się dysleksja i jakie są jej przyczyny.

Zapraszam serdecznie również do zapoznania się z naszą pozycją związaną z dysleksją