Móżdżek a ruchy i ustawienie gałek ocznych

Przez wiele lat móżdżek był uważany wyłącznie za obszar odpowiedzialny za funkcje motoryczne, jako biorący udział w automatyzacji umiejętności motorycznych. Jako obszar mózgu, który jest zaangażowany w motorykę oczu dość długo nie był brany pod uwagę. Niedawno badania neuroanatomiczne potwierdziły związek móżdżku z procesami poznawczymi i językowymi oraz z ich automatyzacją. W ostatnim czasie pojawiały się wzmianki w literaturze, że uszkodzenia móżdżku mają wpływ na ustawienie oczu.

Do podstawowych funkcji móżdżku zalicza się[1]

• zachowanie postawy i równowagi
• koordynacja ruchów i kontrola wykonania czynności motorycznych
• planowanie ruchów i porównanie ruchu wykonywanego z jego intencją, ewentualnie wprowadzanie korekty
• regulacja napięcia mięśniowego oraz płynności ruchu
• uczenie się umiejętności motorycznych

Po za tym ostatnie badania neuroanatomiczne, neurofizjologiczne i neuropsychologiczne móżdżku i jego połączeń wykazują, że móżdżek ma wpływ na inne procesy takie jak[2], [3]:

• przetwarzanie wzrokowe
• spostrzeganie i rozpoznawanie kolejności zdarzeń
• myślenie abstrakcyjne
• nabywanie nowych umiejętności poznawczych i motorycznych
• automatyzacja umiejętności poznawczych i motorycznych
• wspomaganie tzw. mowy wewnętrznej
• nabywanie sprawności językowych, przetwarzanie fonologiczne i językowe
• ruchy oczu:
• skojarzone (fiksacje, skaczące, śledzące).
• nieskojarzone (wergencyjne)

W wielu, różnorodnych etiologicznie zespołach neurologicznych współistnieją zaburzenia móżdżkowe (pojęcie wprowadzone przez Holmesa[4]). Kryteria podane przez Komitet Federacji Neurologii (The Ataxia Neuropharmacology Committee of the World Federation of Neurology. 1977) podają, że podstawowymi objawami zespołu móżdżkowego są:

– zaburzenia posturalne,

– zaburzenia chodu,

– ataksja,

– dyzartria,

– zaburzenia motoryki oka[5],[6].

Uszkodzenia poszczególnych części móżdżku mają swoje odwzorowanie w skojarzonych ruchach oczu, np. zmiany ogniskowe w robaku móżdżku wiążą się z zaburzeniami śledzenia w płaszczyźnie poziomej (tożstronne). Obustronne uszkodzenie części kłaczkowo-grudkowej móżdżku (część przedsionkowa) objawia się ciężkimi zaburzeniami śledzących ruchów oczu w płaszczyźnie poziomej i pionowej, w każdym kierunku.

Uszkodzenia i zaburzenia w pracy móżdżku a ustawienie i ruchy oczu – czytaj dalej.

---

[1] Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka, t. IV, Układ nerwowy ośrodkowy, Warszawa 1993

[2] Maurizio Versino, Orest Hurko, David S. Zee, Disorders of binocular control of eye movements in patients with cerebellar dysfunction, 1996

[3] Roderic I. Nicolson, Angela J. Fawcett, Dyslexia: The role of the cerebellum, Electronic Journal of Research in Educational Psychology. No 2(2), 35-58

[4] W. Sobczyk i in., Przewlekłe zespoły móżdżkowe, Postępy Psychiatrii i Neurologii 2005; 14 (1): 11.18

[5] W. Sobczyk i in., Przewlekłe zespoły móżdżkowe, Postępy Psychiatrii i Neurologii 2005; 14 (1): 11.18

[6] J.J. Barski, rozprawa habilitacyjna: Badania nad funkcją kalbidyny d-28-k w komórkach purkinjego móżdżku myszy z wykorzystaniem zwierząt transgenicznych, Katowice 2004