
Móżdżek a ruchy i ustawienie gałek ocznych
Przez wiele lat móżdżek był uważany wyłącznie za obszar odpowiedzialny za funkcje motoryczne, jako biorący udział w automatyzacji umiejętności motorycznych. Jako obszar mózgu, który jest zaangażowany w motorykę oczu dość długo nie był brany pod uwagę. Niedawno badania neuroanatomiczne potwierdziły związek móżdżku z procesami poznawczymi i językowymi oraz z ich automatyzacją. W ostatnim czasie pojawiały się wzmianki w literaturze, że uszkodzenia móżdżku mają wpływ na ustawienie oczu.
Do podstawowych funkcji móżdżku zalicza się[1]
- zachowanie postawy i równowagi
- koordynacja ruchów i kontrola wykonania czynności motorycznych
- planowanie ruchów i porównanie ruchu wykonywanego z jego intencją, ewentualnie wprowadzanie korekty
- regulacja napięcia mięśniowego oraz płynności ruchu
- uczenie się umiejętności motorycznych
Po za tym ostatnie badania neuroanatomiczne, neurofizjologiczne i neuropsychologiczne móżdżku i jego połączeń wykazują, że móżdżek ma wpływ na inne procesy takie jak[2], [3]:
- przetwarzanie wzrokowe
- spostrzeganie i rozpoznawanie kolejności zdarzeń
- myślenie abstrakcyjne
- nabywanie nowych umiejętności poznawczych i motorycznych
- automatyzacja umiejętności poznawczych i motorycznych
- wspomaganie tzw. mowy wewnętrznej
- nabywanie sprawności językowych, przetwarzanie fonologiczne i językowe
- ruchy oczu:
- skojarzone (fiksacje, skaczące, śledzące).
- nieskojarzone (wergencyjne)
W wielu, różnorodnych etiologicznie zespołach neurologicznych współistnieją zaburzenia móżdżkowe (pojęcie wprowadzone przez Holmesa[4]). Kryteria podane przez Komitet Federacji Neurologii (The Ataxia Neuropharmacology Committee of the World Federation of Neurology. 1977) podają, że podstawowymi objawami zespołu móżdżkowego są:
– zaburzenia posturalne,
– zaburzenia chodu,
– ataksja,
– dyzartria,
– zaburzenia motoryki oka[5],[6].
Uszkodzenia poszczególnych części móżdżku mają swoje odwzorowanie w skojarzonych ruchach oczu, np. zmiany ogniskowe w robaku móżdżku wiążą się z zaburzeniami śledzenia w płaszczyźnie poziomej (tożstronne). Obustronne uszkodzenie części kłaczkowo-grudkowej móżdżku (część przedsionkowa) objawia się ciężkimi zaburzeniami śledzących ruchów oczu w płaszczyźnie poziomej i pionowej, w każdym kierunku.
Uszkodzenia i zaburzenia w pracy móżdżku a ustawienie i ruchy oczu – czytaj dalej.
[1] Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka, t. IV, Układ nerwowy ośrodkowy, Warszawa 1993
[2] Maurizio Versino, Orest Hurko, David S. Zee, Disorders of binocular control of eye movements in patients with cerebellar dysfunction, 1996
[3] Roderic I. Nicolson, Angela J. Fawcett, Dyslexia: The role of the cerebellum, Electronic Journal of Research in Educational Psychology. No 2(2), 35-58
[4] W. Sobczyk i in., Przewlekłe zespoły móżdżkowe, Postępy Psychiatrii i Neurologii 2005; 14 (1): 11.18
[5] W. Sobczyk i in., Przewlekłe zespoły móżdżkowe, Postępy Psychiatrii i Neurologii 2005; 14 (1): 11.18
[6] J.J. Barski, rozprawa habilitacyjna: Badania nad funkcją kalbidyny d-28-k w komórkach purkinjego móżdżku myszy z wykorzystaniem zwierząt transgenicznych, Katowice 2004