Terapia widzenia – codzienność diagnostyczno – terapeutyczna
W codziennej pracy ortoptystki, oligofreno i tyflo-pedagoga często spotykam się z tym, że niedowidzenie lub/i nadwzroczność zostało wykryte u dziecka przypadkiem na przesiewowym badaniu w zerówce czy na bilansie. Często jest to zaskoczeniem dla najbliższego otoczenia, bo nikt nie zauważył niepokojących symptomów. Dziecko normatywnie osiągnęło kroki milowe w rozwoju ruchowym, chętnie biega, wspina na wysokości, skacze, wykonuje karty pracy. Może trochę przechyla głowę i jest chaotyczny, ale poza tym nic niepokojącego nigdy nie zauważyliśmy – mówią najbliżsi.
Dobrze wiemy, że zarówno niedowidzenie jak i nadwzroczność łatwo maskują się w zachowaniach dziecka i na pierwszy rzut oka trudno odgadnąć, że występują. Niektóre zaburzenia funkcji wzrokowych są jednak bardzo widoczne i dają jasne objawy. Zawsze w mojej pamięci zostają rodziny, które dość długo odsuwały w czasie potrzebę konsultacji specjalistycznej mimo wyraźne występujących przesłanek, że wzrok ich dzieci jest osłabiony.
Przykład: dziecko w wieku 5 lat trafia na diagnozę jest nieśmiałe, mówi pojedyncze słowa, ciągle chodzi z mamą za rękę, nie próbuje samo biegać, bawić się na placu zabaw, ciągle się potyka, nie jest samodzielne w ubieraniu, nie wycina, nie odtwarza budowli według wzoru, nie rysuje najprostszych figur geometrycznych. Po kompleksowych badaniach okazuje się, że ma dużą wadę refrakcji, zeza i obustronnie obniżoną ostrość wzroku do około 30% normy! Przez brak odpowiedniej pracy analizatora wzrokowego dziecko 5-letnie prezentuje umiejętności na poziomie dziecka 3-letniego w obszarze rozwoju ruchowego, motoryki małej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, komunikowania się i mowy, rozwoju emocjonalno-społecznym oraz funkcji behawioralnych.
80% informacji o otaczającym świecie dociera do nas dzięki zmysłowi wzroku. Gdy narząd ten nie działa prawidłowo wszystkie obszary funkcjonowania mają utrudniony start.
Dziecko z taką diagnozą potrzebuje przede wszystkim opieki okulistycznej i optometrycznej lub ortoptycznej oraz wsparcia trenera integracji sensorycznej, rehabilitanta, logopedy, pedagoga. Nie ma wątpliwości, że istotne jest także nauczenie rodziców tego jak pracować z dzieckiem w środowisku domowym. Połączenie pracy specjalistycznej i oddziaływań prowadzonych w domu daje najszybsze i najtrwalsze efekty.
„Terapia widzenia – scenariusze ćwiczeń”
Właśnie w takich sytuacjach przydatna będzie najnowsza książka wydawnictwa Ćwiczę oko „Terapia widzenia – scenariusze ćwiczeń”, mojego autorstwa. Książka zawiera rozdziały dedykowane pacjentom:
- słabowidzącym,
- z niedowidzeniem i supresją,
- z osłabionymi zakresami fuzyjnymi oraz brakiem lub osłabioną stereopsją,
- z zaburzeniami ruchów oczu,
- z zaburzeniami akomodacji.
W każdym z rozdziałów scenariusze zostały dodatkowo uporządkowane pod względem wieku rozwojowego. W przypadku powyżej opisanego dziecka wiek metrykalny wynosi 5 lat, natomiast wiek rozwojowy plasuje się na poziomie dziecka 3-letniego. Podczas pracy, adekwatne do wykonywania dla tegoż dziecka będą ćwiczenia z podrozdziału 3-4 lata.
Ponadto zawarte w niej scenariusze warto wykorzystać także w pracy z osobami:
- z zagrożeniem wystąpienia niepełnosprawności np. dziećmi z opinią WWR,
- z opóźnionym rozwojem psychoruchowym, z deficytami koncentracji uwagi oraz dziećmi z zaburzeniami posturalnymi i równoważnymi,
- z niepełnosprawnością intelektualną,
- z niepełnosprawnością ruchową, wzrokową, słuchową,
- z niepełnosprawnością sprzężoną,
- z autyzmem,
- z mózgowymi uszkodzeniami widzenia (CVI),
- z chorobami przewlekłymi oraz wadami genetycznymi,
- po urazach, wypadkach, udarach, wylewach,
- z zezem ukrytym oraz jawnym,
- z problemami z nauką, z optodysleksją oraz dysleksją,
- korzystających z komunikacji wspomagającej oraz alternatywnej (AAC).
Każda terapia widzenia obligatoryjnie powinna być poprzedzona dokładnym badaniem okulistycznym i ortoptycznym lub optometrycznym. Ćwiczenia zaproponowane w książce są uzupełnieniem terapii gabinetowej, dlatego należy je wykonywać w porozumieniu z terapeutą prowadzącym.
Autorka: Katarzyna Chachaj
O AUTORCE:
Nazywam się Katarzyna Chachaj, jestem dyplomowaną ortoptystką, tyflopedagogiem i oligofrenopedagogiem. Swoje doświadczenie zawodowe w pracy z dziećmi z trudnościami wzrokowymi zdobywam od 2012 roku. Obecnie pracuję we własnym Gabinecie Ortoptycznym oraz Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Łukowie. Zajmuję się diagnozą dzieci i niemowląt oraz szeroko rozumianą terapią widzenia.